Giá bia 'nóng' theo Tết

Doanh nghiệp thông báo giá bán cuối năm không có gì thay đổi nhưng các đại lý ở Hà Nội đã đồng loạt tăng giá bán lẻ với vô vàn lý do, nào là thuế tiêu thụ đặc biệt vừa bị điều chỉnh, nào là nhà sản xuất không đủ hàng cung ứng.

Bia lon Sài Gòn hiện tăng 5.000-10.000 đồng/thùng lên 145.000-150.000 đồng, bia chai Hà Nội từ 112.000 đồng lên 120.000-125.000 đồng/thùng. Bia 333 giá 145.000 đồng/thùng, tăng 5.000 đồng so với trước. Bia Heineken lon tăng thêm 7.000 đồng/thùng thay cho mức 234.000 đồng/thùng trước đó. Các đại lý bán lẻ cho là từ nay đến Tết thời tiết nắng ấm nhiều, tiệc tùng lắm, giá bán lẻ có thể tăng tới 20.000 đồng mỗi thùng.

Đại lý đổ lỗi cho thuế tăng.	Ảnh: Anh Tuấn.

"Đồ uống là thứ không thể thiếu trong ngày Tết, tốt nhất làm ngay 1-2 két bia về dự trữ chứ để đến 29-30 Tết vừa mua đắt vừa mất công đi vài hàng", bà chủ đại lý Thanh Hương (phố Hàng Buồm) tư vấn.

Tình trạng khan hàng tăng giá cứ đến hẹn lại lên, song 3-4 năm nay nhà sản xuất không có biện pháp nào ngăn chặn hữu hiệu. Ba đại gia chiếm phần lớn thị trường gồm Công ty Bia Sài Gòn (Sabeco), bia Hà Nội (Habeco) và bia Việt Nam (với các nhãn hiệu Tiger, Heineken, Bivina) có tổng sản lượng gần 800 triệu lít/năm. Cả 3 hãng đều tuyên bố sản lượng trong những tháng cuối năm tăng hơn 10% so với Tết Ất Dậu, giá cả không thay đổi. Tuy vậy, đề cập đến chuyện giá cả bị tăng vô tội vạ, họ chỉ cười trừ.

Ông Nguyễn Văn Việt, Tổng giám đốc Habeco khẳng định hiệp hội cũng như Habeco đều không có chủ trương thay đổi chính sách giá. Trên thị trường, giá tăng là do cung cầu mất cân đối vào những ngày lễ Tết. "Đây không phải là chủ trương của hiệp hội, song người tiêu dùng hãy coi là chuyện bình thường", ông Việt nói.

Ngay từ tháng 10, Sabeco cũng tuyên bố không tăng giá bán vào năm 2006, thậm chí, các nhà phân phối còn được công ty cho biết trước kế hoạch bán hàng từng tuần và được thông báo ngay từ đầu tuần để chủ động nguồn hàng, quy trình xuất nhập hàng tại các tổng kho cũng được cải tiến hạn chế tình trạng bia chạy lòng vòng để tăng giá. Theo ông Văn Thanh Liêm, Phó tổng giám đốc Sabeco, lượng hàng vẫn đủ đáp ứng nhu cầu của thị trường. Trong đó, chỉ tính riêng tháng 1, công ty bán ra thị trường khoảng 50 triệu lít tăng 10 triệu so với cùng kỳ. Các nhà máy đều chạy 3 ca liên tục, hết công suất đảm bảo hàng cung cấp cho thị trường.

Tuy nhiên trên thực tế, do bia là loại hàng mua đứt bán đoạn, tỷ lệ cược chai két khá cao, từ 30% đến 40% nên nhà sản xuất không thể quản lý được giá khi nhu cầu tăng gấp cả chục lần vào dịp cuối năm.

Các công ty nghiên cứu thị trường tính toán, sản lượng tiêu thụ bia cả nước trong năm ước tính lên đến gần 2 tỷ lít, tập trung chủ yếu vào sản phẩm của 3 nhà sản xuất trên. Do dây chuyền sản xuất tại các nhà máy lớn hầu như luôn ở tình trạng hết công suất, nên dù biết nhu cầu Tết rất cao họ cũng bó tay.

Bà chủ một đại lý tầm cỡ ở mặt phố Hàng Buồm cho hay, trước Tết 2-3 tháng thực sự là cuộc đua của các nhà phân phối lớn. Gia đình bà đầu tư hàng chục tỷ đồng trữ hàng để chờ bán ra. Tiền lãi vay, chi phí để được nhà máy cung cấp số lượng lớn là những lý do các đại lý biện minh cho việc làm giá trong những ngày tháng giáp Tết.

Nhân viên phòng thị trường Nhà máy bia Hà Nội cho biết công ty chỉ quy định đại lý cấp I không được bán giá thấp hơn giá nhà máy xuất cho chứ không có khung giá tối đa, vì vậy tùy theo diễn biến thị trường mà đại lý định giá cả.

Trong khi các doanh nghiệp tuyên bố không tăng giá bán và họ quả quyết chuyện các đại lý "tự ý tăng giá" là do cầu vượt quá cung, các đại lý lại có cách giải thích riêng. Theo họ, bên cạnh cung cầu thị trường, chính sách thuế thay đổi cũng là tác động đáng kể. Từ 1/1, thuế tiêu thụ đối với mặt hàng bia thay đổi. Trong đó đáng chú ý là thuế suất với bia chai và bia lon vẫn giữ như hiện hành là 75%, còn thuế với bia hơi và bia tươi cùng áp dụng mức 30% kể từ 2006 và sẽ nâng lên 40% kể từ 2008. Thuế tiêu thụ đặc biệt đánh trực tiếp vào người tiêu dùng và khi chính sách thuế thay đổi bất kể theo hướng nào thì giá nhất nhất cũng sẽ ảnh hưởng theo.

Anh An, chủ một đại lý kinh doanh bia và nước giải khát tại đường Tôn Đức Thắng, Hà Nội cho biết, ngay tại thời điểm Bộ Tài chính bàn thảo nên hay không nên thay đổi chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt mới đối với mặt hàng bia, giá đã bắt đầu nhúc nhích. Điều này có thể thấy rất rõ ở mặt hàng bia hơi trong dịp hè.

Một số đại lý khác thì cho rằng, đây là kế hoạch tăng theo quy luật vào những tháng cuối năm. Nhu cầu tăng cao khan hàng thì nâng giá bán. "Tất nhiên, doanh nghiệp niêm yết giá bán cho các đại lý, còn các đại lý sẽ căn cứ vào nhu cầu tiêu dùng để đưa ra giá bán hợp lý", chủ một đại lý phố Hoàng Cầu nói.

Chị cho biết, ngay tại thời điểm các phương tiện thông tin đại chúng thông báo chính sách thuế thay đổi, nhiều đại lý đã "kháo nhau" chuyện bia tăng giá. "Chúng tôi chẳng biết thực hư thế nào, buôn có bạn, bán có phường, các đại lý khác tăng thì chúng tôi tăng nếu người tiêu dùng không chấp nhận chúng tôi hạ", chị nói.

Theo chị, có thời điểm, các hãng thông báo giá bán mới nhưng đại lý không dám tăng vì sợ mất khách. Thậm chí, tại những đợt thấp điểm, các đại lý còn đề xuất áp dụng một số chương trình khuyến mãi để thu hút khách hàng.

Đại diện cho cơ quan quản lý Nhà nước, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trương Chí Trung khẳng định, lâu nay, giá cả chịu tác động nhiều bởi cung cầu thị trường. Chính sách thuế chỉ tác động một phần chứ không phải là tất cả.

Theo ông, sửa thuế là việc bắt buộc phải làm trong xu thế hội nhập, VN không còn cách nào khác là phải thực hiện theo. Sửa thuế tiêu thụ đặc biệt lần này về cơ bản không ảnh hưởng đến các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Những ý kiến cho rằng, chính sách thuế thay đổi dẫn đến giá cả tăng chỉ là cái cớ. Theo ông, giống như xe ôtô, bia không phải là mặt hàng do Nhà nước quản lý do vậy, các doanh nghiệp sẽ phải cân đối giá bán theo hướng thị trường chấp nhận được.

Trao đổi với VnExpress, nhiều doanh nghiệp cũng thừa nhận, giá cả do thị trường tự điều tiết, chính sách thuế chỉ là một phần và lần điều chỉnh thuế tiêu thụ đặc biệt này về cơ bản không ảnh hưởng đến giá cả cũng như hoạt động kinh doanh.

Hồng Anh - Việt Phong